Kosmosik w kosmosie

Christa, jak wszyscy twórcy, uczył się rzemiosła naśladując innych (nie dajcie sobie wmówić, że można inaczej). Sam zresztą wielokrotnie o tym opowiadał: "Mam jeszcze trzy oprawione roczniki tych "Vaillantów". To była cała moja szkoła komiksu". Gwoli ścisłości, są cztery takie roczniki :) Z ich pomocą spróbujemy dowiedzieć się czegoś więcej o początkach komiksowej twórczości Christy i zidentyfikować jego dawnych mistrzów.

Vaillant #666, 16.02.1958	Vaillant #668, 02.03.1958

W poprzednich odcinkach omawialiśmy "Kichasia" i "Latającego Holendra", teraz przyjrzymy się następnemu komiksowi z "Wieczoru Wybrzeża". Druga seria "Niezwykłych przygód Kajtka-Majtka", znana obecnie pod nazwą "Profesor Kosmosik i Marsjanie", zaczęła ukazywać się w Wigilię Bożego Narodzenia 1958 roku. Początkowo nic nie wskazywało, że będzie to komiks o kosmosie. Akcja pierwszych 30 odcinków rozgrywała się w domu ciotki Agaty i wuja Ursusa. Te dwie postacie Christa dosłownie skopiował z "Vallianta", a konkretnie z komiksu "Pif le chien" José Cabrero Arnala. We francuskim oryginale bohaterowie ci znani byli jako Tata Agathe (czyli... ciotka Agata), oraz Tonton César (czyli wujek Cezar).

Wieczór Wybrzeża 23.12.1958	Vaillant #685, 29.06.1958

Była to już kolejna przygoda Christy z "Pifem" (tu pisaliśmy o pierwszej). Tym razem sopocki rysownik pożyczył od hiszpańskiego kolegi nie tylko bohaterów, ale i cały schemat komiksu, na który składały się krótkie epizody o psotniku, fajtłapie i sekutnicy oraz obowiązkowe lanie na końcu odcinka. Różnica była taka, że w "Wieczorze Wybrzeża" rolę psa Pifa przejął Kajtek, a rolę złośliwego kota Herkulesa - "zawzięty wróg Kajtka" Makary (raczej nie ten sam Makary, co w "Kuku Ryku" z "Przygody"). No i nie było dzidziusia, bo i skąd?

Agata, Cezar i Pif	Agata, Ursus i Kajtek

Relacje pomiędzy Ursusem i Agatą przypominają trochę związek Mirmiła i Lubawy. Podobieństwa widoczne są zwłaszcza w pierwszych tomach "Kajka i Kokosza", w których Lubawa chętniej sięgała po "środki przymusu bezpośredniego" niż po szantaż. Jest to bodajże jedyny ślad fascynacji slapstickowymi komiksami Arnala, jaki przetrwał w twórczości Christy.

"Szranki i konkury"	"Szkoła latania"

W "Niezwykłych przygodach Kajtka-Majtka" pojawiały się czasem bardziej dosłowne cytaty z "Vaillanta", jak choćby gag o przybijaniu obrazka.

Vaillant #440, 18.10.1953	Wieczór Wybrzeża 1959

Są też dowcipy, które Christa podpatrzył w innym komiksie Arnala pt. "Placid et Muzo", a nawet w "Kaczorze Donaldzie" (ten ostatni trop podesłał nam Jakub Szymczak).

Patrz: album "Poszukiwany Zyg-Zak" str. 52	Patrz: album "Poszukiwany Zyg-Zak" str. 51

Po trzydziestu odcinkach takich wygłupów, które nie posunęły fabuły ani o milimetr, Christa zatęsknił za dłuższą formą i bardziej skomplikowaną tematyką. Kto wie, czy pomysłu na dalsze, tym razem kosmiczne przygody nie podsunęła mu reklama kalendarza ze świątecznego numeru "Vaillanta"? Jej elementy (latający talerz i zabawny Marsjanin o imieniu Glufft) już wkrótce pojawiły się na kadrach "Kajtka-Majtka", i to dość wiernie przerysowane.

Vaillant #710, 21.12.1958		Wieczór Wybrzeża 1959

Autor zapewne zdał sobie sprawę, że Kajtek samodzielnie nie uciągnie pełnometrażowej historii. Postanowił więc narysować mu towarzysza. W "Vaillancie" właśnie ukazywał się przygodowy komiks "Group-Group et Cha'pa" Ramona Monzona. Jego bohaterami byli: mały Indianin Cha'pa (dość podobny do Kajtka) i brodaty kapitan Pipemzinc. To właśnie ten drugi użyczył swojej powierzchowności Profesorowi Kosmosikowi (zwróćcie uwagę na oczy Profesora, zupełnie inne niż u pozostałych bohaterów Christy). Nie było to zresztą ostatnie nawiązanie do twórczości Monzona, o czym opowiemy w następnych postach.

"Group-Group et Cha'pa", Vaillant 1958	Wieczór Wybrzeża 1959

Imię dla nowego bohatera rysownik znalazł w tygodniku "Przygoda", w którym publikował komiksy z serii "Kuku Ryku" (1957-1958). "Prof. Kosmosik opowiada" był tytułem... cotygodniowej rubryki z naukowymi ciekawostkami dla młodzieży.

Kiedy wszystkie elementy układanki wskoczyły na swoje miejsca, Christa wreszcie mógł rozwinąć skrzydła. Dalej marsjańska historyjka potoczyła się już bardzo sprawnie i osiągnęła długość 146 odcinków, czyli dwukrotnie więcej niż poprzednia seria przygód Kajtka. Autor tak pewnie czuł się w nowej formule, że pomiędzy gagami pozwolił sobie na poruszenie tematyki antywojennej. Oczywiście nie było tu jeszcze skomplikowanej fabuły, za którą tak lubimy komiksy Christy. Dopiero seria o Czarnym Rycerzu (286 odcinków) miała przynieść prawdziwy przełom. Opowiemy o tym w następnym odcinku pt. "Jesień średniowiecza".

Vaillant #685, 29.06.1958	Wieczór Wybrzeża 1959

Lektura dodatkowa:
Pif Collection
Période Rouge
La mémoire de Vaillant et Pif Gadget
Le blog de Vaillant-Pif-Gadget
Bedetheque (okładki "Vaillanta")
Histoire de Vaillant et de Pif Gadget

Figurki prawie gotowe

Dzięki uprzejmości firmy TissoToys przedstawiamy pomalowane prototypy figurek. Jest to już druga i niemal finalna wersja kolorystyki. Zabawki "na żywo" prezentują się świetnie i są zaskakująco duże. Jeszcze tylko ostatnie, niewielkie korekty i będą mogły trafić do produkcji. Latem cała seria ma być dostępna w sprzedaży. Nie możemy się już doczekać!



Więcej o projekcie przeczytacie tutaj.

Okładki #11. Tytus Kokoszem

Łukasz Kuciński przysłał nam aż 35 nowych fanowskich okładek! Tym samym ustanowił absolutny rekord bloga. Gwóźdź programu stanowią przeróbki WSZYSTKICH 31 książeczek "Tytusa, Romka i A'Tomka". A na deser cztery mash-upy "Kajka i Kokosza" ze "Skargą utraconych ziem" Jeana Dufaux i Grzegorza Rosińskiego. Zaczynamy od kilku przykładów w wersji tradycyjnej, całą resztę znajdziecie w filmikach poniżej.

Łukasz Kuciński

Pocztówka na bis

Buszując po sieci można natknąć się na ciekawe rzeczy. Tym razem wypatrzyłem zdjęcie pocztówki z Kokoszem. Niby nic specjalnego - pocztówka, wydana w 1987 przez KAW ze środków PZU i Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej MO, była nam od dawna doskonale znana. Na ilustracji, pochodzącej z komiksowego kalendarza na rok 1987, widać lekcję z udziałem Kokosza, chłopca i niezbyt pilnego niedźwiedzia. Moją uwagę zwróciła jednak nieco inna szata graficzna, a zwłaszcza dodatkowe logo Fundacji Pro-Lege. Czym prędzej nawiązałem kontakt ze szczęśliwym posiadaczem owego rarytasu, a okazał się nim... nasz dobry znajomy Arek Florek - autor "Świata dzielnych wojów", licznych fAnaliz i fanowskich okładek.

"Nowa" pocztówka Fundacji Pro-Lege, Policji i PZU S.A.

Na otrzymanych od Arka skanach widać jeszcze więcej zmian. Drobnej, ale wielce wymownej korekcie poddano tekst na rewersie - "funkcjonariusza MO" zastąpił "policjant". Zamiast miejsca na znaczek i adresata pojawiła się reklama towarzystwa ubezpieczeniowego i w ten sposób pocztówka zmieniła się w ulotkę. Usunięto też stopkę, a wraz z nią tak cenne dla kolekcjonera informacje, jak nakład i rok produkcji. Przy okazji zniknął identyfikator cenzora K-106, tego samego, który dopuścił do druku kalendarz 1988, "Tajemniczy rejs", "Wojów Mirmiła" i "Bambi". No, ale czasy były już inne...

"Stara" pocztówka MO i PZU

Nowa pocztówka została wydana przez Wydział Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w Opolu, Fundację Pro-Lege oraz inspektoraty PZU S.A. w Opolu. Od Arka i fundacji dowiedziałem się, że kartka rozdawana była uczniom przez policjantów na początku roku szkolnego, podczas pogadanek o bezpieczeństwie. Nie udało się niestety ustalić dokładnej daty wydania, a jedynie przedział lat 1992-1999. Pocztówki prawdopodobnie dodawane były do specjalnie przygotowanych książeczek pt. "Pierwszaki" (dla pierwszaków) lub "Dziewiątka" (dla trzecioklasistów). W ubiegłym roku "Dziewiątka" miała już XVII wydanie, zatem ukazuje się mniej więcej od roku 1995. Jeśli macie bardziej precyzyjne informacje - piszcie.


Na koniec chciałbym serdecznie podziękować pracownikom Fundacji Pro-Lege, którzy w poszukiwaniu pocztówki przekopali cały magazyn, choć niestety na próżno :)

Wielkanoc w Mirmiłowie

Sezon konkursowy w pełni. W lany poniedziałek Teatr im. Jaracza w Olsztynie ogłosił wyniki konkursu plastycznego dla dzieci pn. "Wielkanoc w Mirmiłowie" (poprzednia taka akcja odbyła się rok temu). Wygrała ogromna pisanka z wizerunkiem grodu Mirmiła, wykonana przez 6-letniego Leona Kwiatkowskiego. Wybrano ją spośród mrowia rysunków, wyklejanek i wyszywanek, które możecie zobaczyć na stronie Teatru. W uroczystym wręczeniu nagród, ufundowanych przez Egmont, wzięli udział aktorzy spektaklu "Kajko i Kokosz". Gratulujemy wszystkim laureatom i oczywiście dopisujemy ich do bibliografii.

Laureat I nagrody, 6-letni Leon Kwiatkowski z aktorami spektaklu "Kajko i Kokosz"	Przewodniczący jury, Andrzej Fabisiak ze zwycięską pracą

Niusów ciąg dalszy:

• Dzieciaki ze Szkoły Podstawowej w Łęcznie mają fajną nauczycielkę. W czasie ferii zimowych zorganizowała im zajęcia "Tworzymy komiks z Kajkiem i Kokoszem".
• Z okazji Bydgoskiej Soboty z Komiksem, lokalna Gazeta Wyborcza przypomniała kultowych komiksowych bohaterów z czasów PRL-u. Są i nasi ulubieńcy.
• Jan "Anonimowy Grzybiarz" Sławiński (znany z komiksu "Jako i Tako") zachęca czytelników Alei Komiksu do lektury "Opowieści Koka". Myśmy też zachęcali.
• "Twierdza Czarnoksiężnika" dostała od Wirtualnej Polski wysoką ocenę 4/5. Wśród plusów recenzentka wymienia "wiernie odwzorowany świat komiksów Janusza Christy", pod czym podpisujemy się sześciorącz.
• Dla porównania, internetowy magazyn SS-NG ocenił "Szkołę latania" firmy Play tylko na 2/10. Recenzja jest dość stara (czerwiec 2005), ale znaleźliśmy ją dopiero teraz.
• Przegapiliśmy też wspomnienia o "Kajku i Kokoszu" w serwisie Niedoczytania. Teksty ukazały się w grudniu 2008, po śmierci Janusza Christy.
• Absolwenci klasy Va Centrum Kształcenia Praktycznego we Wrocławiu wymyślili kajkoszową zabawę w skojarzenia. Chcieliśmy zagłosować na siebie, ale nie ma nas na liście.
• W Salonie24 znaleźliśmy sympatyczną kolekcję pasków "Kajtka i Koka w kosmosie" z Wieczoru Wybrzeża. Już w maju przestaną być takim rarytasem...

(FANART) Urodziny Mirmiła

Z prawdziwą przyjemnością prezentujemy komiks Damiana Galosa z Krakowa. Praca ta wygrała konkurs ogłoszony w pierwszym numerze Kolekcji Gier Komputerowych ("Mirmiłowo Wielkie"), a rozstrzygnięty w numerze trzecim ("Rozprawa z Hodonem"). Jury kierowało się następującymi kryteriami: pomysł, wykonanie plastyczne, nakład pracy i wiek. Nam nagrodzona historyjka także bardzo się podoba, Kokosz jest trafiony w dziesiątkę, podobnie jak Bednarz na ostatnim kadrze.

Planszę dostaliśmy od Egmontu za pośrednictwem firmy Dagiel, za co bardzo dziękujemy. Wszystkich laureatów dopisujemy do naszej bibliografii.

Wesołego kurczaczka

Wszystkich christomaniaków pozdrawiamy wielkanocnie i dyngusowo.

W krainie baśni

Po "Pitekantropie", "Białym wilku" i "Kosmosie", czas wziąć pod lupę "Kajtka i Koka w krainie baśni". W lutym 1963, tuż po zakończeniu purenonsensowego "Opowiadania Koka", na łamy Wieczoru Wybrzeża powrócił Kajtek-Majtek, niegdyś jedyny bohater serii. Od tej pory obaj marynarze byli już postaciami równoprawnymi, ich podobizny zagościły na winietce, a seria zmieniła tytuł na "Przygody Kajtka i Koka". Autor zaznaczył tę zmianę również w zwiastunie nowej historyjki.

Komiks zaczyna się w momencie gdy Kajtek i Koko, testując nowy wynalazek profesora Kosmosika, a mianowicie aparacik do przesyłania przedmiotów na odległość, przenoszą się do świata baśni. Opowiastkę można podzielić na dwie części. W pierwszej Christa w typowy dla siebie humorystyczny sposób przekręca popularne bajki, wplatając w nie naszych bohaterów. Jest więc Jaś i Małgosia, trzy świnki, brzydkie kaczątko, złota rybka, śpiąca królewna i (chyba najlepszy) Czerwony Kapturek z babcią a la Pudzian. W drugiej części Christa, któremu skończyły się pomysły na kolejne przeróbki, skonfrontował Kajtka i Koka z terroryzującym okolicę, potężnym czarnoksiężnikiem Abrakadabrą, w skrócie Abrą.

"Kajtek i Koko w krainie baśni" ukazywał się w Wieczorze Wybrzeża od 5 lutego 1963 do 25 marca 1964. Komiks liczył 348 pasków i był kilkakrotnie przedrukowywany. W 1982 roku przypomniał go czytelnikom macierzysty Wieczór, a rok później Kurier Podlaski. W roku 1991 spółka Adarex (czyli Janusz Christa & Adam Kołodziejczyk) wydała w kolorze album "Pojedynek z Abrą" zawierający 120 odcinków z samej końcówki historyjki.

Próbę publikacji pełnego - jak sądzę - komiksu podjął także "Super Boom!" pod redakcją śp. Sławka Wróblewskiego. W numerze 1(5)/1994 ukazała się zapowiedź i pięć pasków w układzie pionowym. Tam też po raz pierwszy pojawił się tytuł "W krainie baśni", na specjalnie narysowanej winietce, przerobionej z napisu "W krainie borostworów". Nie chodziło jednak o publikację w magazynie. W numerze 6(10)/1994 ukazała się intrygująca zapowiedź całej serii albumów z tym właśnie komiksem. Szczegóły tego projektu miały zostać wyjawione w kolejnym numerze "Super Boomu!"... który niestety nigdy nie trafił do sprzedaży. Już się chyba nie dowiemy jak miała wyglądać zaplanowana przez Sławka edycja.

Super Boom! nr 1/1994

Super Boom! nr 6/1994

Komiks ukazał się w całości (prawie) dopiero w roku 2001, na kartach drugiego tomu twardookładkowej serii "Kajtek i Koko" pt. "Na tropach Pitekantropa". W albumie Egmontu znalazło się 338 pasków historyjki, a więc usuniętych zostało 10 odcinków. Podobnie jak w komiksie o Pitekantropie, oryginalne poziome paski zostały pocięte i dostosowane do układu pionowego. Skutkiem tego zabiegu były liczne zmiany w stosunku do oryginału. Zebrałem je w poniższej tabelce.

Numer paska z Wieczoru Wybrzeża	Numer strony w albumie Egmontu*	różnice
128	255 B	usunięty tekst
140	261 B	usunięty tekst
145	264 A	usunięty tekst
147	265 A	usunięty tekst
223	303 A	usunięty tekst
225	304 A	usunięty tekst oraz 1 kadr
229	306 A	zmieniony tekst
239	310-311	usunięte paski
240
241
242
243
244
245
połowa 246
połowa 247	311 A	usunięty pasek
254	314 B	zmieniony tekst
272	323 B	dorysowany fragment kadru
277	326 A	zmieniony tekst
283	329 A	zmieniony tekst, dorysowany fragment kadru
290	332 B	tekst rozbity na 2 kadry
300	337 B	zmieniony tekst
301	337-338	usunięte paski
302
303	338 A	zmieniony tekst
306	339 B	obcięty kadr

* A - górny pasek, B - dolny pasek

Omówię pokrótce kilka wybranych różnic. I tak, w odcinkach 128, 140, 145, 147 (wg oryginalnej numeracji Wieczoru Wybrzeża) usunięto tekst narratora, znajdujący się na przecięciu dwóch środkowych kadrów. O ile takie zmiany można jeszcze zaakceptować, to dziwi usunięcie części tekstu z odcinka 223, gdzie opis w całości znajdował się w ramce i nie kolidował przy rozmieszczaniu kadrów.

Od paska nr 225 rozpoczyna się przygoda z czarnoksiężnikiem Abrą, znana z albumu wydanego w 1991 przez Adarex. Od tego momentu, poza dwoma wyjątkami, Egmont wykorzystał wersję pionową, przygotowaną w latach 90-tych przez Janusza Christę. Analogicznie jak w opowieści o białym wilku, autor musiał dopasować paski do konkretnej ilości stron. Skutkowało to niestety usunięciem części pasków. Christa zmienił także niektóre teksty.

Pierwsze i największe cięcie dotyczyło pierwszej potyczki z Abrą. W tym fragmencie usunięto aż 7 całych pasków oraz po połowie odc. 246 i 247. Kajtek i Koko szczują Abrę bokserem, a ten zamienia obu bohaterów w koty, co diametralnie zmienia sytuację na "polu bitwy". Zaczarowani bohaterowie czmychają przed psem na drzewo, zaś Abra, będąc pewnym zwycięstwa, odlatuje do swojego zamku na latającym dywanie. Jak się jednak okazuje, Kajtek i Koko są odporni na czary. Po krótkiej chwili wracają więc do swoich ludzkich postaci i ruszają w pościg samolotem przesłanym oczywiście przez prof. Kosmosika. Abra ląduje dywanem na dziedzińcu, a Kajtek i Koko próbują z powietrza złapać go na lasso. Sprytny Abra w czarodziejski sposób sprawia jednak, że lina zaczepia o wieżyczkę zamku i samolot przełamuje się na pół. Obaj przyjaciele zmuszeni są katapultować się i na spadochronach lądują pod zamkiem.

Kolejne dwa usunięte paski (301, 302) to podwodna scena, w której Koko zauroczony piękną syreną, zostawia swojego przyjaciela. Zmartwiony Kajtek szuka rady u prof. Kosmosika, który niestety nie znajduje lekarstwa na miłość. Nie chcąc stracić przyjaciela, Kajtek postanawia wybić mu amory z głowy przy pomocy znalezionego nieopodal rekwizytu.

Na koniec jeszcze o dwóch zmianach, które Egmont wprowadził w stosunku do albumu "Pojedynek z Abrą". Zmiany zostały wymuszone zbyt długim tekstem narratora, dochodzącym do samego brzegu strony. O ile w odcinku 290 tekst został podzielony na dwie części (przy czym jeden fragment został wpasowany w dorysowaną wąziutką ramkę), to w pasku nr 306 pozostawiono tekst na miejscu, za to obcięto fragment kadru z lodołamaczem.

Nie pozostaje mi nic innego, jak zakończyć naszym standardowym w takich wypadkach apelem: drogi Egmoncie, czekamy na pełną wersję!

Ufff...

Odzyskaliśmy bloga po nocnym ataku. "Gościnnego" posta (nr 300) zostawiliśmy sobie na pamiątkę. W podziękowaniu za wsparcie i trzymanie kciuków, mamy dla Was takie znalezisko.

EDIT: Mamy nadzieję, że i drugi prima-aprilisowy żart Wam się podobał. Do następnego roku!

### HACKED ! by @st3riX ###

                     ,-.
                     `\ `.
                      (`- `.
           __          `c.- \
          (_ `---..__   `\"_ \
            `(`-.__  `-._ (_c |
              `--.____ ( `,-  | |/
                  `---(___| ,---/         ,.
                    ,-;::,'|_/\-|       ,' /
            _.._    ||   `-'\@/@|_      | ||-.
    _.--.--'    `-. \`--/,-._/    `\_,--',/|,-\
  .',- _     _.__  `-:_|/   (      /      )|-'|
 /_/_,;-  ,-'    `-._ _)_,-,-,___,'---'\___.-'
 |___,,.  | _    _.-'' ((_{_// /
 \.-'  | (-' \.-'       `---'`'
    ,-'\__>  /|         /
  .',-'/|.   \ \        |
 / / _|``.`.  `/\_     /|  ,,.
/  \  |  |  `-.`(_),. /((((   )
|   `--\ `.`=. `-._`'|__|  `''
|  ,'  |`-|   T``'',----.
|      |  `.__|-,-',----.|
\     / ,-' _,-;,-'      |
 `---'  | ,;-''       _,'
        `//       _,-'
         \____.-'' 

EDIT: Tak wyglądał nasz blog 1 kwietnia. :) C'était un poisson d'Avril, naturellement.